Nazio Batuek “Kooperatiben Nazioarteko Urtea” izendatu dute 2025a, dena esaten duen lelo honekin: “kooperatibek mundu hobea eraikitzen dute”. NBEk gogora ekarri du “enpresa kooperatiboek eragin global eta iraunkorra dutela, eta azpimarratu du eredu kooperatiboa irtenbide erabakigarria dela hainbat erronka globali aurre egiteko. Halaber, aitortu du kooperatibek zeregin garrantzitsua dutela Garapen Jasangarrirako Helburuen (GJH) sustapenean, 2030. urtera bitartean”.

Kooperatiba bat eratzea ez da soilik gobernantza sistemaren parte, gure esentziaren eta nortasunaren parte ere bada. Horregatik, bat egiten dugu NBEren 2025eko Kooperatiben Nazioarteko Urtearekin, eta babesa ematen diogu.

Mundu osoko enpresa kooperatiboei zuzendutako aurtengo helburuak oso argiak dira:

• gobernuak kooperatiben garapenerako baldintzak sortzera bultzatzea;
• kooperatiba-ereduari buruzko ezagutza eta kontzientzia areagotzea, lider berrien agerpena sustatuz;
• erakundeak kooperatibak sustatzera bultzatzea, besteak beste, hezkuntzako, prestakuntzako eta nazioarteko lankidetzako proiektuen bidez.

Baina, zer dute berezia enpresa kooperatiboek?

Kooperatibek ongizate ekonomikoa eta soziala sustatzeko bereziki eraginkor egiten dituzten ezaugarri batzuk dituzte:

• Parte-hartze demokratikoa: kide bakoitzak botoa emateko eskubidea du erakundearen erabakietan, eta horrek kudeaketa justua eta partekatua bermatzen du.
• Bazkideei laguntzea: helburu nagusia da bazkideen beharrak asetzea, irabaziak maximizatu beharrean, etekin ekonomikoak modu ekitatiboan banatuko direla ziurtatuz.
• Komunitateen zaintza: kooperatibak ez dira bazkideen interesez bakarrik arduratzen, baita negozioak dituzten tokietako komunitateez ere, Nortasun Kooperatiboaren Adierazpenean adierazten den bezala.
• Erresilientzia ekonomikoa: egiturari esker, kooperatibek egonkorragoak izateko joera dute krisi ekonomikoetan, enpleguari eutsiz eta tokiko ekonomiei lagunduz.
• Garapen jasangarria: kooperatiba askok ingurumena errespetatzen duten praktikak egiten dituzte eta erantzukizun sozialeko ekimenak sustatzen dituzte, garapen orekatu eta jasangarria bultzatuz.
• Enpresa-sareak: kooperatibek sareak sortzen dituzte lankidetzan aritu eta helburu komunak lortzeko, lehiakortasuna eta berrikuntza hobetuz. Eredu horrek baliabideen eta ezagutzen trukea errazten du, tokiko ehun ekonomikoa indartuz.

Kooperatiben eragina enpleguan

Enpresa kooperatiboek zeregin garrantzitsua dute lan-merkatuan, bai Espainian, bai Europan, hainbat sektore ekonomikotan lan-aukerak eskainiz.

Europa mailan, kooperatibek ekonomiaren zati handi bat hartzen dute. Cooperatives Europe erakundeak kontinenteko kooperatibak ordezkatzen ditu, eta Europako 33 herrialdetako 83 erakunde biltzen ditu. Erakunde horiek 160.000 enpresa kooperatiboren jabe diren 123 milioi bazkide indibidual ordezkatzen dituzte, eta enpresa horiek 5,4 milioi europarri ematen diote lana.

Ekonomia kooperatiboaren alde eginez

Bankua akziokako sozietate kooperatibo bat da, eta 48 mila bazkideek boto-eskubide bera dute, akzio-kopurua edozein dela ere. Horrez gainera, oinarri sozialaren parte-hartze aktiboa sustatzen da, urtero dozenaka ekimen eginez. Ekimen horiek bankako bazkideak —pertsona zein erakunde— finantza etikoen gaietan eta batzarretan kolektiboki hartzen diren erabakietan trebatzeko, informatzeko eta inplikatzeko daude pentsatuta.

Gure misio nagusia da Hirugarren Sektoreari eta Gizarte Ekonomiari kreditu eta finantza-zerbitzuen bidez laguntzea. Enpresa kooperatiboek berebiziko garrantzia dute, eta bankuko bezeroen zati handi bat dira.

Gaur egun, emandako mailegu berrien ia erdia (% 45) jasotzen dute enpresa kooperatiboek. 2023an finantzatutako 146 start-up enpresetatik, laurden bat baino gehiago kooperatibak dira. Enpresa horiek puntuazio hobeak dituzte ESG irizpideetan, hau da, korporazioek helburu sozialak lortzeko lan egiten zuten ebaluatzeko irizpideetan, irabazien maximizaziotik harago.

Urtean zehar emandako kredituei esker zuzenean sortu diren enplegu berriak ere neurtzen ditu Banca Eticak: 2023an, finantzatutako kooperatibek enplegu berrien % 35 sortu dute.

Horrez gainera, “workers buyout” proiektuak finantzatu ditu taldeak. Proiektu horien oinarria hau da: langileak porrot egin duen enpresa batean daude, eta enpresa berreskuratzea erabakitzen dute. Kooperatiba gisa birsortzen dute enpresa, eta jabe bihurtzen dira. 2021etik 2023ra bitartean, Banca Etica taldeak horrelako 114 eragiketa finantzatu zituen, eta, horren eraginez, 3.000 lanpostu baino gehiago salbatu ditu.

Eta etorkizunari begira?

2025-2028 Taldeko Plan Estrategikoan inbertsio esanguratsua aurreikusten da ekonomia soziala eta kooperatiboa sustatzeko. Erabaki hori Banca Etica taldearen historiarekin bat dator: duela 25 urte sortu zen ekonomia soziala oinarri zuela, eta bankak bere ekintza indartu nahi du enpresa sozialekin eta kooperatibekin batera. Horretarako, aintzat hartuko da erreferentziazko erakunde bazkideekin etengabeko elkarrizketa izatea, tresnak eta zerbitzuak benetako beharretara egokitzeko. Aldi berean, bankak eragin politikorako (advocacy) konpromisoa indartu nahi du Espainian zein Europan, erakunde horiek negozioak egiten dituzten tokiko arau- eta finantza-ekosistema hobetzeko. Ekonomia eta Finantza Ministerioak (MEF) Gizarte Ekonomiarako Plan Nazionala prestatzeko sortutako lantaldeetan dagoen banku-erakunde bakarra gara; plan hori 2025erako espero zen. Hori dela eta, Banca Etica aktiboki inplikatuta dago —FEBEA, GABV eta Social Economy Europe enpresekin batera— gizarte-ekonomiako enpresentzat Europako finantzaketa justuagoa eta eskuragarriagoa sustatzeko.